Cómo citar
Molina-Prieto, L. F. (2016). Resiliencia a inundaciones : nuevo paradigma para el diseño urbano. Revista De Arquitectura (Bogotá), 18(2), 82–94. https://doi.org/10.14718/RevArq.2016.18.2.8
Licencia

La Revista de Arquitectura se cataloga como una publicación de acceso abierto. Más información >>>

Los autores conservarán los derechos de autor y garantizarán a la Revista de Arquitectura el derecho de primera publicación de la obra, el cual estará simultáneamente sujeto a la licencia Creative Commons (CC) BY-NC.

Los autores suscribirán una licencia no exclusiva de distribución de la versión de la obra publicada mediante la firma de (RevArq FP03 Autorización reproducción)

El Autoarchivo estará de acuerdo con los criterios expresados por SHERPA/RoMEO y la clasificación Verde.

Para ver en detalle estos lineamientos, por favor consultar >>>

Resumen

El artículo aborda la problemática de la vulnerabilidad urbana frente a las inundaciones generadas por el cambio climático; su objetivo es revisar y analizar estrategias y políticas que consoliden ciudades resilientes. La metodología incluyó una búsqueda bibliográfica sistemática en una ventana de observación de veinte años: 1996-2016, y fue ejecutada en seis idiomas. Se presentan cinco estrategias relevantes entre la comunidad científica que han sido aplicadas con éxito en muchas ciudades: techos verdes, tanques para aguas lluvias, superficies urbanas permeables, conducción superficial de aguas lluvias y disposición local de aguas pluviales. Se incluye además, por su potencial y alcances, una política pública: ciudades sensibles al agua. Se concluye en la urgencia de aplicar estas estrategias en las ciudades que aún gestionan sus aguas pluviales por el método tradicional (sumidero y tubo), porque continúan siendo vulnerables frente a los eventos catastróficos que genera el cambio climático.

Palabras clave:

Citas

Adger, W. N. (2006). Vulnerability. Global Environmental Change, 16(3), 268-281. doi: 10.1016/j.gloenvcha.2006.02.006

Aladenoia, O. O. y Adeboye, O. (2010). Assessing the potential for rainwater harvesting. Water Resources Management, 24(10), 2129-2137. doi: 10.1007/s11269-009-9542-y

Albrechtsen, H. J. (2002). Microbiological investigations of rainwater and graywater collected for toilet flushing. Water Science and Technology, 46(6-7), 311-316. Recuperado de http://wst.iwaponline.com/content/46/6-7/311.abstract

Assemblée Fédérale de la Confédération Suisse (1991). Loi fedérale sur la protection des eaux. Recuperado de https://www.admin.ch/opc/fr/classified-compilation/19910022/index.html

Assemblée Nationale [de la France] (2016). Au nom de la commission du développement durable et de l'aménagement du territoire sur le projet de loi, modifié par le Sénat, pour la reconquête de la biodiversité, de la nature et des paysages (3442). Recuperado de http://www.assemblee-nationale.fr/14/rapports/r3564-t1.asp

Australian Government (2006). Water Sensitive Urban Design. Technical Design Guidelines for South East Queensland. Queensland: Australian Government. Recuperado de http://healthywaterways.org/u/lib/mob/20141014090250_41ccddcaad6297103/2006_wsudtech-designguidelines-4mb.pdf

Banco Mundial (2010). Informe sobre el desarrollo mundial 2010. Desarrollo y cambio climático. Washington: Banco Internacional de Reconstrucción y Fomento / Banco Mundial.

Barlow, D., Burrill, G. y Nolfi, J. (1977). A research report on developing a community level natural resource inventory system. Vermont: Center for Studies in Food Self-Sufficiency.

Beal, C. y Stewart, R. (2011). South East Queensland Residential End Use Study: Final Report. Gold Coast: Urban Water Security Research Alliance.

Beatley, T. y Newman, P (2013). Biophilic cities are sustainable, resilient cities. Sustainability, 5(8), 3328-3345. doi:10.3390/su5083328

Bergen Jensen, M.A., Backhaus, A., Fryd, O. y Dam, T. (2010). Landskabsbaseret regnvandshåndtering i København. Vand & Jord, 4, 123-127. Recuperado de http://www.vandog-jord.dk/artikler/vj410-landskabregnvand-hdt-124.pdf

Biswas, A. K. (1981). Integrated water management: Some international dimensions. Journal of Hydrology, 51 (1), 369-379. doi:10.1016/0022-1694(81)90145-1

Brown, R., Keath, N. y Wong, T. (2009). Transitioning to Water Sensitive Cities: Historical, Current and Future Transition States. 11th International Conference on Urban Drainage, Edinburgh, Scotland, UK.

Campisano, A. y Modica, C. (2012). Optimal sizing of storage tanks for domestic rainwater harvesting in Sicily. Resources, Conservation and Recycling, 63, 9-16. doi: 10.1016/j.resconrec.2012.03.007

Carvajal-Escobar, Y. (2011). Inundaciones en Colombia. ¿Estamos preparados para enfrentar la variabilidad y el cambio climático? Revista Memorias, 9(16), 105-119. Recuperado de http://revistas.ucc.edu.co/index.php/me/article/view/140/141

CIRIA (2000). Sustainable Urban Drainage Systems: Design Manual for Scotland and Northern Ireland. London: Construction Industry Research and Information Association.

City of Toronto (2006). City of Toronto Act, 2006, c. 11, Sched. A, s. 108 (3). Recuperado de https://www.ontario.ca/laws/statute/06c11#BK135

COAG-Council of Australian Governments (2004). Intergovernmental Agreement on a National Water Initiative, Commonwealth of Australia and the Governments of New South Wales, Victoria, Queensland, South Australia, the Australian Capital Territory and the Northern Territory. Recuperado de http://www.water.wa.gov.au/PublicationStore/first/82387.pdf

Comisión de las Comunidades Europeas (2009). Libro Blanco. Adaptación al cambio climático: hacia un marco europeo de actuación. Bruselas: Comisión de las Comunidades Europeas.

Conseil Fédéral Suisse (2015). Ordonnance sur la protection des eaux-OEaux. Recuperado de https://www.admin.ch/opc/fr/official-compilation/2015/4791.pdf

Copenhague (2012). Green Roofs Copenhagen. Copenhague: k0benhavns kommune. Recuperado de https://www.kk.dk/files/green-roofs-copenhagenpdf/download

Cooperative Research Centre for Water Sensitive Cities (CRCWSC) (2015). Research 2012 to 2016. Clayton: CRCWSC.

Diário Oficial Prefeitura do Recife, Brasil. (2015). Lei N° 18112 DE 12/01/2015. Recuperado de https://www.legisweb.com.br/legislacao/?id=280138

Direction de l'eau Grand Lyon (2012). Règlements D'assainissement du Service Public. Recuperado de http://www.grandlyon.com/fileadmin/user_upload/media/pdf/eau/assainissement/20120326_gl_reglement_assainissement.pdf

Domenech, L., March, H. y Saurí, D. (2013). Degrowth initiatives in the urban water sector? A social multi-criteria evaluation of non-conventional water alternatives in Metropolitan Barcelona. Journal of Cleaner Production, 38, 44-55. doi: 10.1016/j.jclepro.2011.09.020

Fassman, E. y Blackbourn, S. (2010). Urban Runoff Mitigation by a Permeable Pavement System over Impermeable Soils. Journal of Hydrologic Engineering, 15, Special Issue: 475-485. Recuperado de http://ascelibrary.org/doi/abs/10.1061/(ASCE)HE.1943-5584.0000238

Fewkes, A. (1999). The use of rainwater for WC flushing: the field testing of a collection system. Building and Environment, 34(6), 765-772. doi: 10.1016/S0360-1323(98)00063-8

Fletcher, T. D., Shuster, W., Hunt, W. F., Ashley, R., Butler, D., Viklander, M. et al. (2014). SUDS, LID, BMPs, WSUD and more - The evolution and application of terminology surrounding urban drainage. Urban Water Journal, 12(7), 525-542. doi: 10.1080/1573062X.2014.916314

Floyd, J., Iaquinto, B., Ison, R. y Collins, K (2014). Managing complexity in Australian urban water governance: transitioning Sydney to a water sensitive city. Futures, 61, 1-12. doi:10.1016/j.futures.2014.04.002

Foley, R. y Kistemann, T. (2015). Blue space geographies: Enabling health in place. Health & Place, 35, 157-165. doi: 10.1016/j.health-place.2015.07.003.

Fujita, S. (1984). Experimental Sewer System for Reduction of Urban Storm Runoff. Proceedings Third International Conference on Urban Drainage. Göteborg: Chalmers University of Technology.

Gemeente Rotterdam (2011). Vasthouden van regenwater in de openbare ruimte van Rotterdam. Rotterdam: Gemeente Rotterdam. Recuperado de https://www.gemeentewestland.nl/fileadmin/documenten/ondernemen/folder_Rotterdam_vasthoudenvanregenwater.pdf

Godscalk, D. R. (2003). Urban hazard mitgation: Creating resilient cities. Natural Hazards Review, 4(3), 136-143. Recuperado de http://dx.doi.org/10.1061/(ASCE)1527-6988(2003)4:3(136)

Góransson, S. (2013). En ny mótesplats i Lóvholmen, Stockholm. Uppsala: Sveriges lantbruksuniversitet.

Green Roofs for Healthy Cities (2016). Green Roof Benefits. Recuperado de http://www.greenroofs.org/index.php/about/greenroofbenefits

Hamin, E. M. y Gurran, N. (2009). Urban form and climate change: Balancing adaptation and mitigation in the U.S. and Australia. Habitat International, 33(3), 238-245. doi: 10.1016/j.habitatint.2008.10.005

Handia, L., Tembo, J. M. y Mwiindwa, C. (2003). Potential of rainwater harvesting in urban Zambia. Physics and Chemistry of the Earth, 28(20), 893-896. doi: 10.1016/j.pce.2003.08.016

Heikkila, E. y Huang, M. (2014). Adaptation to Flooding in Urban Areas: An Economic Primer. Public Works Management & Policy, 19(1), 11-36. doi: 10.1177/1087724X13506559

Herrmann, T. y Schmida, U. (2000). Rainwater utilization in Germany: efficiency, dimensioning, hydraulic and environmental aspects. Urban Water, 1(4), 304-316. doi: 10.1016/S1462-0758(00)00024-8

Houghton, J., Meira, L., Chander, B., Harris, N., Kattenberg, A. y Maskell, K. (1996). Climate Change 1995: the science of climate change. Cambridge: Cambridge University Press.

Hu, M., Takara, K. y Zhang, X. (2013). Analysis of Optimum Rainwater Tank Size in a Multi-building. Disaster Prevention Research Institute Annuals, 56, 53-58. Recuperado de http://www.dpri.kyoto-u.ac.jp/nenpo/no56/ronbunB/a56b0p06.pdf

James, N. y Metternicht, G. (2013). How to grow a green roof industry. CitiesAlive 11th Annual Green Roof and Wall Conference, San Francisco.

Kim, R-H., Lee, S., Kim, Y-M., Lee, J-H., Kim, S-K. y Kim, S-G. (2010). Pollutants in rainwater runoff in Korea: their impacts on rainwater utilization. Environmental Technology, 26(4), 411-420. doi: 10.1080/09593332608618546

Lau, T. L., Majid, T., Choong, K. K., Zakaria, N. A. y Ab. Ghani, A. (2005). Study on a high rise building incorporated with rainwater harvesting storage tank towards building sustainable urban environment in Malasya. En The 2005 World Sustainable Building Conference. Tokio.

Li, Z., Boyle, F. y Reinolds, A. (2010). Rainwater Harvesting and Greywater Treatment Systems for Domestic Application in Ireland. Desalination, 260, 1-8. doi: 10.1016/j.desal.2010.05.035

Lloyd, S., Roberts, S. y Beck, L. (2016). Water Sensitive Cities Benchmarking and Assessment: Moonee Valley City Council Melbourne. Melbourne: CRCWSC. Recuperado de https://watersensitivecities.org.au/wp-content/uploads/2016/07/WSCIndexReport_MVCC_Final.pdf

Lucke, T. y Beechman, S. (2013). An investigation into the differences in infiltration capacity between porous and permeable concrete pavers installed on sloping sub-catchments. En Novatech, 8th International Conference, Lyon.

McCallum, T. (2014). Conceptualising Urban Water Regulation. The Melbourne System. Melbourne: Cooperative Research Centre for Water Sensitive Cities.

Melbourne Water (2009). Water Sensitive Urban Design Guidelines. Melbourne: Melbourne Water.

Ministeriet for By (2013). Regnvand i Byen. 9 Europasiske lar Projekter. Kabenhavns Kommune: Ministeriet for By. Recuperado de https://www.livogland.dk/sites/livogland.dk/files/dokumenter/publikationer/regnvand_i_byen_screen.pdf

Mitrovic, S. (2010). Action plan for sustainable city of Toronto. En 46th ISOCARP Congress 2010, Nairobi.

Mourad, K. y Berndtsson, R. (2011). Potential water saving from rainwater harvesting in Syria. Watten, 67, 113-117. Recuperado de http://lup.lub.lu.se/record/2214878

Nolde, E. (2007). Possibilities of rainwater utilization in densely populated areas including precipitation runoffs from traffic surfaces. Desalination, 215, 1-11. doi: 10.1016/j.desal.2006.10.033

OECD (2013). Water and Climate Change Adaptation: Policies to Navigate Uncharted Waters. European Union: OECD Publishing.

OFEFP (2002). Analyse du cycle d'approvisionnement de l'eau et recuperation d'eau de pluie. Berna: OFEFP.

Petrucci, G. (2012). La diffusion du controle à la source des eaux pluviales urbaines. Confrontation des pratiques à la rationalité hydrologique. Thèse de doctorat. Université' Paris-Est. Paris.

PWD-Philadelphia Water Departament (2014). City of Philadelphia Green Streets Design Manual. Philadelphia: PWD. Recuperado de http://www.phillywatersheds.org/img/GSDM/GSDM_FINAL_20140211.pdf

Quebec (2014). Guide de gestion des eaux pluviales. Quebec: Ministère du Développement durable, de l'Environnement, de la Faune et des Parcs. Recuperado de http://www.mddelcc.gouv.qc.ca/eau/pluviales/guide-gestion-eaux-pluviales.pdf

Ramkissoon, H., Smith, L. y Kneebone, S. (2014). Accelerating transition to water sensitive cities. Behaviour Assessment Database. Melbourne: Cooperative Research Centre for Water Sensitive Cities.

Ranger, N., Hallegatte, S., Bhattacharya, S., Bachu, M., Priya, S., Dhore, K. y Herweijer, C. (2011). An assessment of the potential impact of climate change on flood risk in Mumbai. Climatic Change, 104(1), 139-167. doi: 10.1007/s10584-010-9979-2

Redaud, J., Noilhan, J., Gillet, M., Huc, M. y Begne, G. (2002). Changement climatique et impact sur le regime des eaux en France. Toulouse: Ministère de l'Ecologie et du développement Durable.

Régie du bâtiment Québec (2014). Modifications du Quebec applicables au Code national de la plomberie Canada 2010. Recuperado de https://www.rbq.gouv.qc.ca/fileadmin/medias/pdf/Publications/francais/modifications-du-quebec-au-code-national-plomberie-2010.pdf

Région de Bruxelles-Capitale (2006). Règlement Régional d'Urbanisme. Titre I. Caracteristiques des constructions et de leurs abords. Recuperado de https://urbanisme.irisnet.be/pdf/RRU_Titre_1_FR.pdf

République et Canton de Genève (2005). Gestion quantitative des eaux pluviales. Recuperado de http://ge.ch/eau/media/eau/files/fichiers/documents/Directives/gestion_quantitative_deseaux_pluviales.pdf

Santiago Lastra, J. A., López Carmona, M. y López Mendoza, S. (2008). Tendencias del cambio climático global y los eventos extremos asociados. Ra Ximhai. Revista de Sociedad, Cultura y Desarrollo sustentable, 4(3), 625-633. Recuperado de http://uaim.edu.mx/webraximhai/Ej-12articulosPDF/6-Dr%20Santiago%20UNICH.pdf

Slys, D. (2009). Potential of rainwater utilization in residential housing in Poland. Water and Environment Journal, 23(4), 318-325. doi:10.1111/j.1747-6593.2008.00159.x

Stockoholms Stad (2014). Dagvattenstrategi Stockholms vág till en hállbar dagvattenhantering. Stockholm: Trafikkontoret, Miljófórvaltningen, Stadsbyggnadskontoret, Exploateringskontoret, Stockholm Vatten. Recuperado de https://insynsverige.se/documentHandler.ashx?did=1787987

Stockholms Stad (2001). Ta hand om ditt vatten. Stockholms Stad: Stockholm Vatten. Recuperado de http://miljobarometern.huddinge.se/content/docs/Ta%20hand%20om%20ditt%20vatten%5b1%5d.pdf

Støvring, Jan (2012). PartnerLandskab: statusrapport 2009-2012. Frederiksberg: Skov & Landskab, Københavns Universitet. Recuperado de http://ign.ku.dk/partnerlandskab/filer/PartnerLandskab-statusrapport_net.pdf

Svenskt Vatten (2016). Publikation 110. Funktionskrav, hydraulisk dimensionering och utformning av allmánna avloppssystem. Stockholm: Svenskt Vatten. Recuperado de http://vav.griffel.net/filer/p110_del1_jan2016.pdf

Urban Water Security Research Alliance (2012). 5 Years of Urban Water Research in South East Queensland. 2007-2012. Queensland: Queensland Government. Recuperado de http://www.urbanwateralliance.org.au/publications/UWSRA-final-synthesis-report.pdf

VanWoert, N. D., Rowe, D. B., Andresen, J. A., Rugh, C. L., Fernandez, R. T. y Xiao, L. (2005). Green roof stormwater retention. Journal of Environmental Quality, 34(3), 1036-1044. doi:10.2134/jeq2004.0364

Villarreal, E. L. y Dixon, A. M. (2005). Analysis of a rainwater collection system for domestic water supply in Ringdansen, Norrkóping, Sweden. Building and Environment, 40(9), 1174-1184. doi: 10.1016/j.buildenv.2004.10.018

Wade, S., Faye, S., Dieng, M., Kaba, M. y Kane, N. R. (2009). Télédétection des catastrophes d'inondation urbanie : le cas de la región de Dakar (Sénégal). Journées dÁnimation Scientifique (JAS09) de l'AUF Alger.

Water by Design (2014). Bioretention. Technical Design Guidelines. Bribane: Healthy Waterways.

Wilby, R. y Keenan, R. (2012). Adapting to flood risk under climate change. Progress in Physical Geography, 36(3), 1-31. doi: 10.1177/0309133312438908

Wilson, S., Bray, B., Neesam, S., Bunn, S. y Flanagan, E. (2010). Sustainable Drainage. Cambridge Design and Adoption Guide. Cambridge: Cambridge City Council.

Wolf, L., Klinger, J., Hoetzl, H. y Mohrlok, U. (2007). Quantifying Mass Fluxes from Urban Drainage Systems to the Urban Soil-Aquifer System. Journal Soils Sediments, 7(2), 85-95. doi: http://dx.doi.org/10.1065/jss2007.02.207

Zhang, D., Gersberg, R., Wilhelm, C. y Voigt, M. (2009a). Decentralized water management: rainwater harvesting and greywater reuse in an urban area of Beijing, China. Urban Water Journal, 6(5), 375-385. Recuperado de http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/15730620902934827

Zhang, Y., Chen, D.i., Chen, L. y Ashbolt, S. (2009b). Potential for rainwater use in high-rise buildings in Australian cities. Journal of Environmental Management, 91(1), 222-226. doi: 10.1016/j.jenvman.2009.08.008

Citado por

Artículos más leídos del mismo autor/a

Sistema OJS 3 - Metabiblioteca |